“Deadly cooking methods” na nagdudulot ng global warming, tatalakayin upang malutas

Magpupulong sa France ang limampung mga bansa upang talakayin ang kawalan ng ‘access’ sa malinis na paraan ng pagluluto sa buong mundo na nagiging sanhi ng milyun-milyong pagkamatay bawat taon, at nagbunsod ng global warming.

Ayon sa isang ulat ng International Energey Agency (IEA)-African Development Bank (ADB), na siyang nag-akyat ng alarma noong isang taon, may 2.3 bilyong tao sa 128 mga bansa ang nakalalanghap ng mapaminsalang usok kapag sila ay nagluluto sa basic stoves o open fires.

Batay sa ulat, 3.7 milyong katao ang namamatay nang wala sa panahon bawat taon mula sa mapaminsalang paraan ng pagluluto, kung saan mga bata at babae ang pinakalantad sa panganib.

Sinabi ni IEA sustainability and technology director Laura Cozzi, “The ‘unprecedented’ Paris gathering aims to be a moment of changing the direction.”

Aniya, “The problem touches on gender, it touches on forestry, it touches on climate change, it touches on energy, it touches on health.”

Sangkatlo (1/3) ng world cooks ay gumagamit ng mga panggatong sa kanilang pagluluto na naglalabas ng mapanganib na usok kapag nasunog, gaya ng kahoy, uling, dumi ng hayop at agricultural waste.

Nagdudulot ito ng polusyon sa hangin sa loob at labas sa pamamagitan ng ‘napakapinong particles’ na pumapasok sa baga at nagdudulot ng maraming respiratory at cardiovascular problems, gaya ng kanser at strokes.

Ang pamamaraang ito sa pagluluto ang ikatlong pinakamataas na sanhi ng pagkamatay sa mundo at ikalawang pinakamataas sa Africa.

Sa maliliit na mga bata, ito ang pangunahing sanhi ng pneumonia, ayon sa mga eksperto.

Nagiging dahilan din ito upang ang mga babae at kabataan ay hindi makapag-aral o kaya ay magkaroon ng pagkakataong kumita, dahil gumugugol sila ng oras sa paghahanap ng panggatong.

Ang pulong na gaganapin sa headquarters ng UNESCO, ay pangunahing tututok sa Africa at naglalayong makakuha ng suportang pinansiyal para sa malaking pagsulong sa ikalulutas ng problema.

Ang greenhouse gas emissions mula naman sa paggamit ng basic stoves at deforestation sanhi ng pagputol sa mga puno ay malaki rin ang kontribusyon sa global warming.

Ayon sa IEA, “Switching to clean cooking methods, such as LPG or electric cooking, would save 1.5 billion tonnes of CO2 a year by 2030, roughly the amount emitted by ships and planes last year.’

Ang subsidised LPG at free stoves sa China, India at Indonesia ay naging daan sa pagbaba sa bilang ng mga taong walang access sa malinis na pagluluto sa pagitan ng 2010 hanggang 2022. Ngunit hindi ganito sa Africa.

Apat sa limang tahanan sa sub-Saharan Africa ay gumagamit pa rin ng panggatong na nagdudulot ng grabeng polusyon, at ang sitwasyon ay lalo pang lumalala.

Sinabi ni IEA expert Dan Wetzel, “We’re seeing a lot of concerted efforts that are yielding benefits in Kenya, Ghana, Tanzania. But really what we see is that population growth is outstripping the progress there.”

Binigyang diin ng IEA, “The funds needed are a fraction of global investment in energy. The estimated $8 billion needed annually worldwide is less than one percent of government spending on energy measures in 2022.”

Sa nabanggit, ang sub-Saharan Africa ay nangangailangan ng $4 billion. Ang kasalukuyang worldwide investment sa clean cooking ay nasa $2.5 billion.

Ayon kay Wetzel, “Dollar for dollar, it’s hard to imagine a single intervention that could have more bang for its buck in terms of health emissions and development than this.’

Mahalaga ang nasabing financial support, dahil maraming African households ang walang kakayahang bumili ng isang “suitable cooker o fuel.”

Ngunit inirerekomenda rin ng IEA ang malakas na national leadership, maging ang “grassroots efforts” upang baguhin ang “social norms.”